Groźni nawet zza grobu

9 stycznia 1944 roku przedstawiciele głównych stronnictw politycznych uznających rząd RP w Londynie powołali w Warszawie podziemny parlament – Radę Jedności Narodowej. Jej przewodniczącym został jeden z przywódców Polskiej Partii Socjalistycznej – Wolność Równość Niepodległość Kazimierz Pużak „Bazyli”. Pużaka bolszewicy sądzili potem w słynnym procesie szesnastu w Moskwie (skazany na półtora roku więzienia; pod koniec 1945 roku wrócił do kraju) i w Warszawie (w 1948 roku skazany na 10 lat więzienia). Do końca pozostał wierny ideałom. Bieruta o łaskę nie prosił. Według oficjalnej wersji zmarł 30 kwietnia 1950 roku na zapalenie płuc. Współwięźniowie z Rawicza opowiadają jednak, że Pużak został zepchnięty z metalowych schodów przez strażnika, nazywanego „Grubym Jankiem”, a potem – przez okres około dwóch tygodni – nie udzielono mu pomocy lekarskiej. Władysław Gorzan zapamiętał: „Kiedy odbierali [rodzina] zwłoki, zapowiedziano, że nie wolno nikomu wyglądać przez okno. Istotnie, nikt