Bałkańskie refleksje

Ale wszystko ma swoją przyczynę – śmiem twierdzić, że jeśli I wojna światowa była efektem pychy białego człowieka, jego braku wyobraźni, a jednocześnie strachu przed utratą stanu posiadania mocarstw, monarchii i elit (nawiasem mówiąc – w tej grze wszyscy wymienieni stracili wszystko), tak samo pracowano długo na konflikty w rozpadającej się Jugosławi, a nienawiść zbierana od dziesięcioleci zatruła krew pobratymczą. Były winy Serbów wobec Chorwatów w międzywojniu, była II wojna, w kórej ustasze Ante Pavelicia dopuszczali się strasznych zbrodni, choć czetnicy byli niewiele lepsi, była wreszcie komunistyczna zamrażarka konserwowana przez Titę, która jedynie czasowo uśpiła nienawiść i żądzę odwetu. Wielokrotnie zadajemy sobie pytanie, kiedy przekroczona zostaje granica dzieląca rywalizację, fobię i uprzedzenia od konfliktu, zbrodni, tragedii. Kiedy społeczeństwa i narody tracą poczucie umiaru i celów nadrzędnych? Nie znam odpowiedzi. Jednak z wędrówek po Bałkanach wyniosłem też inny