Zagłada bastion

Lęk był skądinąd uzasadniony – mordy i gwałty były na porządku dziennym, podobnie jak wywózki do łagrów. Poziom odwetu okazał się straszliwy i nigdzie żołdactwo nie dostało z woli Stalina tyle swobody i przyzwolenia. Scenariusz się powtarzał w każdym mieście – szturm, kapitulacja, rabunek, dewastacja, pożoga. Bezprzykładnie unicestwiano te miasta, które poniosły niewielki uszczerbek w trakcie walk (np. Olsztyn czy Malbork; nieodległy Gdańsk zniszczono, jak wiadomo, dla potrzeb sowieckiej kroniki filmowej). Liczbę ofiar spotęgował bezładny exodus – gauleiter Koch do ostatniej chwili zapewniał Führera, że nie odda ani piędzi pruskiej ziemi, i wstrzymywał ewakuację. Kiedy wreszcie do niej doszło, była to paniczna ucieczka, rozpaczliwe próby wydostania się ze śmiertelnej pułapki po odcięciu dróg i kolei. Ludzie ginęli na drogach, pod lodem na Zalewie Wiślanym, w torpedowanych statkach jak „Gustloff” popełniali samobójstwa, a często umierali po prostu ze strachu. Więcej szczęścia od