Stefan Czerniecki
Mają Państwo swój ulubiony kościół? Taki, który uważają Państwo za „najpiękniejszy w kraju”. Taki, w którym panuje „ta” atmosfera. Taki, w którym wydaje się, że nic więcej dokładać już nie trzeba. Ja już mam. I znalazłem go z dala od cywilizacji.
– Co pan chce wiedzieć? – siedzący na ławie przed drewnianą werandą mężczyzna już chyba wie, po co przychodzę. Ksiądz proboszcz prawdopodobnie dzwonił, uprzedzając swego organistę, że przyjdzie do niego ktoś porozmawiać o kościele.
– O waszym kościele chciałbym pomówić… – odpowiadam zupełnie szczerze.
– A widzisz pan… Bo tera to ludziom się we łbach poprzewracało… – na twarzy mężczyzny nie widać jakichkolwiek śladów złości. To raczej pewien smutek. Może żal.
– Bo mają pieniądze? – zgaduję.
– Ano to też. Ale w ogóle… Bo widzi pan… – dodaje...
Troszkę szkoda mi czasu, więc idę coraz szybciej. Przy budce strażniczej nie ma nikogo. Chyba można wejść. Zaraz dalej mijam żółty znak z wymalowanym czarnym orłem. Już wszystko jasne. Pruskie ślady. Przed chwilą wkroczyłem na tereny Fortu Gerharda.
Zanim dojdę do malowniczo zalanej fosy, moją uwagę przykuje coś innego. Po lewej stronie tabliczka. Biała i znacznie mniejsza od tej z czarnym orłem. Jest wbita dosyć głęboko. Na wierzchołku niewysokiego pagórka. Czarna trupia czaszka i ostrzeżenie: „Achtung! Minen!”. Ostrzeżenie przed minami. Rzeczywiście. Malowniczy zielony pagórek ktoś szczelnie udekorował drewnianymi słupkami i drutem kolczastym. Czyli chyba lepiej nie ryzykować. Na samym szczycie ciemnozielona lufa. Póki co nie widać całości. Trzeba podejść nieco wyżej. Za chwilę...
Siedzi nieruchomo na schodach. Z ciekawością przygląda się nadlatującym gołębiom. Jeden nawet usiadł jej na ramieniu. Włosy splecione w warkocz, sukienka odsłaniająca drobne kolana i ledwo widoczny uśmiech. Dziewczynka przed budynkiem ratusza ma na imię Pola.
Około 9 lat temu – 1 czerwca 2011 roku – dziewczynkę pod miejskim ratuszem posadził jej twórca, rzeźbiarz Maciej Cendlak z Gostynia. Dlaczego nadał jej imię Pola? Nie miał wyboru. Gdy w pamiętną środę prezydent miasta odsłaniał kamienną rzeźbę, wokół posągowej dziewczynki zgromadziły się dzieci z pobliskiego przedszkola. Przygotowane starannie do odegrania swojej roli odśpiewały piosenki i zatańczyły. Na koniec zaś zaintonowały wspólnie: „Taka jest dzieci wola, by dziewczynka miała na imię Pola”. Ani prezydent miasta, ani sam...
Teoretycznie wszystko się tu zgadza. Jest jego pomnik. Są malownicze ogrody. Ponoć te same, do których za młodu wchodził, by zasiadłszy pod którąś z lip, dać najbliższym autorski mini-koncert. Nie było rady: fama rozchodziła się po okolicy i z czasem grono słuchaczy musiało się powiększyć. Pierwsi zaglądali zwabieni muzyką sąsiedzi. Potem przypadkowi słuchacze. Zresztą, po trosze tak jak i dzisiaj.
Japońska grupa na pewno nie przyjechała tu przez przypadek. Kilkadziesiąt osób głośno wysypuje się z autobusu. Rozgadani wchodzą do muzeum. Szelest migawek. Tak bardzo chcieli tu być. Za nimi wchodzi młode małżeństwo z małym dzieckiem. Z rozmowy przy kasie wynika, że byli w nieodległej Arkadii. Stamtąd do Żelazowej Woli już tylko pół godziny jazdy samochodem. Trzeba minąć Sochaczew i odbić...
Gdzieś między Lesznem a Wrocławiem. W cieniu franciszkańskiego klasztoru. Z królewską Starówką, malowniczymi kamienicami, staromiejskimi murami i… starczy. Wschowa to przecież maleńkie miasteczko.
– Bo widzi pan – zaczyna pogodnie pani Jola. – My tu żyjemy troszkę jak na wsi. Każdy każdego zna.
Nie mija kilka sekund od jej słów, gdy z drugiej strony placu słychać donośne: „Jola! Cześć! Wszystko dobrze?”. Jakiś jegomość macha do nas ręką. Wyreżyserowana scenka? Wątpię.
Podobnie jak nie wierzę w to, by wzruszenie, jakie widzę w oczach pani Joli, gdy oprowadza nas po zrujnowanym zborze poewangelickim „Kripplein Christi”, było wyuczone. Jesteśmy w środku zdewastowanej świątyni. Niewielu ma tu wstęp. Pani Jola jest jedną ze szczęściarek.
– To taka moja prywatna świątynia. Świątynia...
Wydawałoby się, że północny zakątek Polski jest ostatnim, od którego można by oczekiwać głębokich dolin, pagórków, ostrych wzniesień czy kanciastego pofałdowania. Urozmaicona rzeźba terenu to przecież domena południa kraju. A jednak...
Mijając tablicę z napisem „Smolniki” trzeba podjechać jeszcze niewielki kawałek. Po lewej stronie na wzniesieniu można zobaczyć sporych rozmiarów planszę z przyklejonym panoramicznym zdjęciem. To tutejszy punkt widokowy, nazywany „U Pana Tadeusza”. Między innymi właśnie z tego miejsca filmowi operatorzy ekranizacji narodowej epopei uważnie słuchali wytycznych Andrzeja Wajdy. Dziś na szczęście nie potrzeba nam już szklanego ekranu, aby przenieść się w tamten czas, w tamte pejzaże.
To jeden z najpiękniejszych widoków w kraju. Malownicza paleta...
Podhale ma Chochołów. Małopolska wschodnia Zalipie. Małopolska zachodnia chwali się swoją Lanckoroną. Kaszubi mają Chmielno. A byłe województwo tarnowskie – Zawadę. Spór o najpiękniejszą wieś w naszym kraju trwa w najlepsze. A która z wiosek w tej klasyfikacji byłaby najpiękniejsza na Mazowszu?
– Dzień dobry… – pięcioletni chłopczyk dziarsko maszeruje z bukietem świeżo zebranych polnych kwiatów w garści. – Mogę zapytać, co pan robi?
– A wiesz… – zaczynam przyjaźnie, odkładając na moment aparat fotograficzny i kamerę, którymi od kilku godzin staram się uwiecznić jego rodzinną wieś. – Chcę zrobić krótki reportaż o twojej wsi.
– O Ponurzycy? Ale fajnie… – w moim rozmówcy nie ma krzty podstępu. Jak to zresztą w dzieciach. W dodatku tych wychowanych z dala od miasta, pełnego wyścigu i...
Robert w Kapturze? Teoretycznie tak właśnie można by tłumaczyć jego imię. Bardziej naturalnie brzmi Robin Hood. Wybitny łucznik. Obrońca biednych. Sprytny złodziej. Znacie takiego? Wierzycie w jego istnienie? Nieważne. Poczytajcie przez chwilę, co mówią o nim legendy.
Rzecz miała miejsce jeszcze w XIII wieku, na jednym ze średniowiecznych angielskich zamków w miasteczku Nottingham, gdzie rządził okrutny szeryf William de Wendenal – skorumpowany urzędnik królewski. Bezwzględny i mściwy człowiek. Znamy go dziś jako „szeryfa z Nottingham”. Korzystając z sytuacji, że król Ryszard Lwie Serce walczył w tym czasie na krucjacie, de Wendenal zaczął bezkompromisowo roztaczać swoje rządy na coraz dalszych terenach, bezlitośnie karcąc nieposłusznych i tych, którzy nie chcieli płacić podatków...
Prócz okrągłych wklęśnięć wytrawne oko dostrzeże jeszcze na niektórych cegłach XIII-wiecznej świątyni różne tajemnicze znaki i symbole. Wśród nich jest rysunek ryby, jest słońce. Znaleźć można znak krzyża. A nawet pług.
– Mało kto wie, że pod tym obrazem Matki Bożej Częstochowskiej znajduje się drugi obraz – ksiądz proboszcz jest mocno podekscytowany opowiadaną przez siebie historią. – To obraz Matki Bożej Różańcowej. Raz w roku, w październiku, odsłania go specjalny system mocowań.
– Długo tu już ksiądz jest? – pytam, gdy kończymy krótkie oprowadzenie po zarządzanym przez niego malowniczym kościółku. Widać, że zafascynowany historią tego miejsca zna tu każdy kąt.
– A, dwa lata – macha skromnie ręką.
– Ojej, to rzeczywiście krótko. A gdzie ksiądz się wcześniej podziewał?
– Na...
Szef kubańskiego rządu Manuel Marrero Cruz zapewnił, że statki i samoloty towarowe będą nadal przybywać na wyspę. Komunistyczna gospodarka rynkowa sprawiła, że dziś 80 proc. przeznaczonych do konsumpcji towarów Kuba musi importować. Koronawirus spowodował dodatkowo, że tegoroczna wiosna będzie na turystycznym rynku Kuby koszmarem. Także dla pozostałych na wyspie turystów.
– Znowu dzwonili. Pytali o was… – José nie ma najweselszej miny. Doskonale zdaje sobie sprawę, że znalazł się właśnie między młotem a kowadłem.
– Mówisz o tych urzędnikach? – zgaduje Karolina. Kubański przyjaciel wcale jej nie zaskoczył. Domyślała się. Od kilku dni, gdy tylko na Kubie ogłoszono stan epidemii, doskonale wyczuwa, że jako turystka jest na cenzurowanym.
– Tak, to służba emigracyjna. Chce, aby wszyscy...
To było jego miasto. Tutaj zawsze czuł się najlepiej. Dlatego większość dzieł, które stworzył, projektował z myślą właśnie o tym miejscu. Dziś to miejsce wspomina go wyjątkowo dobrze. Jako oryginalnego starca, z długą, czarną brodą. Jako głęboko wierzącego ascetę i artystę z bożym pierwiastkiem do tworzenia.
– Tutaj chyba nie znają jesieni, co? – mieląc w dłoni wciąż zielony listek drzewa pomarańczy Paweł wyraźnie się rozmarza.
– Chyba nie... – odpowiadam, zajęty pochłanianiem widoków, które są przed nami. Paweł ma rację. W Barcelonie już niemal lato. Plus 20 stopni i te lśniące słońcem pomarańcze na drzewach. Opuszczamy metro na swojsko brzmiącej stacji Sagrada Família. To numer jeden na turystycznej mapie stolicy Katalonii. Nie trzeba znać drogi. Wystarczy pójść za tłumem.
Na...
Miesięcznie „zbieracz zwłok” zarabia nawet 15 tys. bahtów (ok. 1900 zł). Oprócz tego dostaje dwa dni wolnego. A gdy trzeba, także bezpłatne jedzenie i łóżko w akademiku. To wystarczy, aby młodego Taja namówić do pracy, co do której na samą myśl niejednemu robi się słabo.
Powietrze zatrute ołowiem. Co piąta osoba bezdomna. Co sześćdziesiąta zarażona wirusem HIV. Co trzydziesta kobieta zarabia na życie jako prostytutka. Trochę smutno jak na „Miasto Aniołów”. Miasto bezładu komunikacyjnego. Perspektywa przejścia przez turystę na drugą stronę ulicy mrozi krew w żyłach. Zwłaszcza że odpowiedzialność tutejszych kierowców często jest bliska zeru. Statystyki są nieubłagane. Przez 24 247 wypadków samochodowych rocznie tajscy użytkownicy dróg znaleźli się niedawno na drugim miejscu w...
Słońce pali. Łańcuchy wypożyczonych rowerów są już mocno zapiaszczone. Pewnie wszystko przez tę szutrową drogę, na którą trafiliśmy. A może były takie już od początku, gdy wypożyczaliśmy je u tego sympatycznego Argentyńczyka, życzącego nam „buen viaje!”.
Przerzutki nie zawsze płynnie przeskakują z dwójki na trójkę. Pozbawiona amortyzatorów kierownica sprawia, że czuje się najmniejsze wertepy. Ale w tej chwili człowiek o tym zupełnie nie myśli. To przecież nie rower ma być główną atrakcją tego popołudnia. Po wąskiej szutrówce wyjeżdżamy na asfalt. Pusto. Ani jednego samochodu. Żadnych dziur, żadnych kolein. Można jechać poboczem, można zaryzykować jazdę obok siebie, a nawet środkiem jezdni. Wzdłuż drogi aleja palm. Co jakiś czas widać przelatującą z jednej palmy na drugą kolorową,...
Być południkiem, od którego zaczyna się świat? Od którego zaczynają liczyć? Być pierwszym? Brzmi pięknie. Przez stulecia dyplomatyczna walka o ustalenie punktu, przez który będzie przebiegać „bazowy” południk zerowy, nie mogła osiągnąć konsensusu.
Kiedyś przyjmowano, że długość geograficzną całego świata będziemy liczyć według południka przebiegającego przez hiszpańską wyspę El Hierro (zwaną „Wyspą Południkową”). Tam miał być początek. Dopiero w 1884 roku na międzynarodowej konferencji ustalono, że jedynym „południkiem 0” będzie umowna linia przechodząca przez środek lunety Królewskiego Obserwatorium w Greenwich w Londynie.
– Przykro mi, ale tutaj nie ma przejścia – brytyjski policjant łagodnie, ale stanowczo wystawia rękę, blokując nam dalszą drogę.
– Jak to nie ma przejścia?...
Tak właśnie wygląda rzeczywistość najstarszego skansenu świata, od którego wzięły nazwy inne podobne muzea na świecie. Historii oglądanej pod gołym niebem.
Poranny Sztokholm właśnie budzi się do życia. Szwedzi szturmują biura. Część udaje się jeszcze na poranną kawę do jednej z rozlokowanych pod przeźroczystymi biurowcami kawiarenek. Szum wiatru miesza się ze stukotem tramwajów. Ryk silników z pokrzykiwaniami rowerzystów. A wystarczy przecież przejść przez most i wejść na niewielką wyspę Djurgarden. I wkrótce znajdziemy się przed bramą słynnego muzeum.
Przed nami inny wymiar. Gdzieś zniknął huk aut. Nie ma już też klaksonów. Jest pierwsza połowa XIX wieku. Szwedzka prowincja. Kilka domów. Gdzieś w wysokiej trawie słychać leniwe mruczenie kota i pianie koguta. Z malowniczego budynku...
Wybiła północ. Ciemne niebo rozświetlają w tej chwili nie gwiazdy, lecz setki małych punkcików. To ogniste baloniki żegnające stary rok. I przy okazji wspomnienia z nim związane. Te dobre i te nieco gorsze. Tych drugich znów mieli w Argentynie troszkę więcej. Jest jednak ciepło, pogodnie i wyjątkowo cicho.
– Pora wracać – obwożąca nas po rogatkach argentyńskiej metropolii Meggi, przesympatyczna 20-latka, zarządza powrót do miasta. – Musimy się przygotować na wieczór!
– Będziemy świętować? Idziemy na jakieś party? – na myśl o spędzeniu tej nocy wśród latynoskich rytmów aż błyszczą mi oczy.
– Tańce później. Wpierw zjemy kolację z moją rodziną. To u nas tradycja – Meggi odpowiada pewnym głosem. – Mam nadzieję, że macie jakieś eleganckie stroje.
Ostatni dzień roku w Buenos Aires...
24 grudnia ma w tym roku w Betlejem delikatnie pokropić. Będzie też dość chłodno. Prognozy nie mówią już niestety nic o tym, czy sięgające blisko 30 proc. bezrobocie zamierza wreszcie spaść. Ani o tym, czy do miasta wróci choć część chrześcijan, którzy opuścili je w ostatnim czasie.
– Nie jedźcie tam… – jego głos momentalnie poważnieje. Do tej pory był inny. Uśmiechnięty, z rozbawionymi oczami. Gdy jednak dowiedział się o naszych planach, momentalnie zmienił oblicze. – Tym bardziej, że macie izraelskie blachy na samochodzie. Nie jedźcie tam…
– Twierdzisz, że może być niebezpiecznie? – podpytuję, aby uzyskać więcej informacji o Betlejem, do którego jutro się udajemy.
– To inny kraj. Inni ludzie. Niebezpiecznie. Ja bym tam na pewno się nie pchał.
Temu akurat wcale się nie dziwię....
Po kilku dobach spędzonych pod Himalajami dochodzę do jednego wniosku: nepalskie środki komunikacji przystosowane są do przewozu miniludzików. Kolana nie zmieszczą się za nic w świecie. Dodatkowym utrudnieniem są wystające z siedzeń druty, skutecznie drące spodnie i „umilające” dalszą jazdę po pełnej wertepów drodze wzdłuż Himalajów.
– Przepraszam… – zaczynam grzecznie. Tumult kociej muzyki z głośną perkusją sprawia, że pan siedzący za kierownicą stojącego nadal w miejscu busa chyba mnie nie usłyszał.
– Panie, ruszymy wreszcie?! – powtarzam już podrażniony.
– A co? – odwraca od niechcenia głowę.
– Stoimy w tej wiosce już od ponad 30 minut! Ile można?! Chcielibyśmy z kolegą dojechać do Pokhary (największe miasto podnóża Himalajów, baza wypadowa dla wspinaczy – przyp. aut.) jeszcze na...
Szelest papierowej torby wyjmowanej przez jednego ze zwiedzających muzeum. Głuche szuranie butów. Tutaj wszystkie te odgłosy są jakby bardziej słyszalne. Człowiek odbiera je inaczej. Bo i zmysły szaleją przy odwiedzinach takiego miejsca.
Znajdujemy się w pustej szkolnej salce. Po prawej stronie wisi ciemnozielona tablica. Nieopodal w kącie widać jakieś drobne napisy. Kilka krzyżyków. Pewnie bazgroły namalowane przez nudzące się w trakcie lekcji dzieci. Skrzypiące drzwi przy każdorazowym wejściu kogoś do sali. Te same drzwi, co kiedyś. Nikt ich nie wymienił. To miejsce miało pozostać takim, jakie było przed 40 laty. I tylko ta samotna prycza na środku. Jakoś tu nie pasuje. Odcisk żelaznych prętów tej twardej leżanki poznało około 40 tysięcy nieszczęśników. Tylko dlatego, że przyszło im...
O tej mieścince można by napisać tylko tyle, że „leży gdzieś tam”. Na pewno bardzo daleko. Posługując się baśniową narracją: „za siódmą górą, za siódmą rzeką…”. A właściwie tylko za tym drugim. Gór tu bowiem jak na lekarsko. Za to rzeki w bród.
Jesteśmy więc „gdzieś tam”. Gdzieś w amazońskiej dżungli. Gdzieś między Rio Orinoko a Rio Cunucunuma. U dzielnych Indian Yequana. Ludzi po dłuższym poznaniu zupełnie otwartych. Aczkolwiek z drugiej strony nieprawdopodobnie wręcz małomównych. Przez tę drugą cechę przybywający tu „biały człowiek na łodzi” musi się nieźle nagimnastykować, aby cokolwiek załatwić.
– Stefano, zrobisz mi zdjęcie z jedną z córek wodza? – wypala nagle w moim kierunku indiański przewodnik, z którym przywędrowałem w to miejsce.
– No pewnie!
– Lo siento! Przepraszam!...
Zakopane ma Krupówki. Gdańsk Mariacką. Nowy Jork szczyci się Broadwayem. Paryż – Champs-Élysées. Praga ma swoją Złotą Uliczkę. Zaś Barcelona La Ramblę. Ekwadorskie Quito wcale nie wygląda w tym zestawieniu gorzej. Ma w końcu La Rondę!
Nie ma tu tylu wieżowców co przy Broadwayu, nie ma też charakterystycznych gaudiowskich balkonów jak przy hiszpańskiej La Rambli. Trudno tu również dostrzec coś, co miałoby przypominać Łuk Triumfalny znad francuskiego Champs-Élysées. I nikt nie sprzedaje oscypków, jak na najsłynniejszej ulicy polskich Tatr. Ale i tak ta romantyczna uliczka biegnąca przez historyczne centrum stolicy Ekwadoru stanowi konkurencję dla wszystkich wyżej wymienionych.
Za dnia ściany budynków okalające wąską i krótką (ma zaledwie 120 metrów) uliczkę La Ronda zdają się jaśnieć...
Nie ma drugiego takiego miejsca na świecie. Tak zadziwiającego w swej prostocie. Że oto patrzysz w prawo... I nic! Obracasz głowę w lewo. I nic! Po horyzont. Nicość zadziwiającej pampy.
Myślałem: może Mongolia? Tam też mają równinne stepy pokryte trawą. Jednak mongolskie stepy, powolutku zbliżając się w stronę Ałtaju, stają się mocno pofałdowane. Australia? Tam też płasko. Ale to przede wszystkim piachy i kamienie. Nie! To argentyńska pampa jest niepodrabialna. I powiem Państwu coś jeszcze. Nie wierzyłem, dopóki nie przekonałem się o tym na własne oczy.
– No ale jak to nic nie ma? Zupełnie nic? – upewniałem się tuż po wylądowaniu w Buenos Aires podczas rozmów w ogródku moich argentyńskich przyjaciół kilka dni przed wyjazdem na południe ich ojczyzny.
– Stefano, nic a nic. Jedna wielka...
Ten park to swego rodzaju fenomen, który naprawdę trudno opisać. I nie zrobią tego ani legendy, ani nie pomoże najbardziej plastyczne słownictwo.
Zaczyna się od dwóch potoków. Pierwszy lokalni mieszkańcy nazwali Bijela. Drugi zaś – Crna Rijeka. Potoki zasilane przez kolejne dopływy znajdujących się w pobliżu strumieni w końcu „rosną w siłę”. Swoją drogą, będzie im ona potrzebna. Oto nurt natrafia w pewnym momencie na teren pełen skalnych progów, a nawet przepaści. Tu rzeka musi ulec. Spada więc z wysokości kilkudziesięciu metrów, rozbijając się na dole na kolejne pomniejsze strumienie. Teraz płynie ich gromadą, współtworząc niebanalny pejzaż złożony z 92 (!) wodospadów i 16 jezior. Witajcie w „Nacionalnim parku Plitvička jezera”! Brzmi ładnie, prawda?
Pamiętam, gdy trafiłem tu...
Fitz Roy wraz z okoliczną Cerro Torre współtworzą najprawdopodobniej jeden z najbardziej pożądanych górskich pejzaży świata. I trudno się temu dziwić. Te dwie ściany razem wyglądają wręcz zjawiskowo. Szkoda tylko, że tak rzadko.
– Dajesz radę? To musi być już niedaleko! – staram się pocieszyć koleżankę. Jednocześnie samego siebie. Tak naprawdę bowiem nie mam zielonego pojęcia, ile jeszcze przed nami. – Monika?
– Czy daję radę? Nie. Umarłam pięć minut temu – odpowiada ironicznie. Po kilku chwilach jednak nie wytrzymuje, krzycząc wniebogłosy: – Ile można?! Czy ten grad nie mógłby już przestać?!
Dookoła nas iście arktyczne warunki. Jest zimno i wietrznie. Oboje jesteśmy już kompletnie mokrzy. Deszcz jest nieubłagany. A szczyt, który miał być dla nas magnesem przyciągającym swym...
Malowniczo poprowadzone murki, nieszablonowe kolumny i stylizowane na zrujnowane zameczki. Na niespełna 15 hektarach udało się utworzyć całkiem romantyczną szkatułkę naturalnego pejzażu. Taką w sam raz, by zainspirować do napisania wiersza. I tylko romantycznych poetów brak...
– Dzień dobry! Wcześnie pan przyjechał! – uśmiechnięty od ucha do ucha ochroniarz otwiera mi bramę wejściową do parku.
– A bo wie pan… Chciałem być pierwszy, by pospacerować w samotności – usprawiedliwiam chyba bardziej sam siebie, rewanżując się uśmiechem sympatycznemu panu.
– No, to będzie pan miał fantastyczne warunki. Oprócz mnie nikogo tu nie ma – kontynuuje ochroniarz.
– A komu mam zapłacić za wstęp? – pytam, wskazując na drewniany szałasik, nad którym widnieje napis „KASA”.
– Szanowny panie. Dziś...
Z jednej strony wychwalany od niedawna przez ekonomistów za zdławienie trapiącej gospodarkę dwucyfrowej inflacji. Z drugiej – zakątek ziemi, gdzie nadal ci najmniej majętni są zmuszeni zarabiać na chleb w sposób uwłaczający ich godności. Współcześni niewolnicy.
Mijając rozległe pola ryżowe, co pewien czas widnokrąg zasłania mi gigantyczny baner, nieco kontrastujący z otoczeniem. Oto na tle rozlatujących się chat i gospodarstw wiejskich położonych przy głównej szosie wybrzeża na plakacie widać wielkiego żołnierza stojącego nad gromadką dzieci i ich rodziców. Wszyscy uśmiechnięci z ufnością spoglądają na swego dobroczyńcę wyposażonego w gotową do odpalenia broń. Nad całością sielankowego obrazka powiewa czerwona flaga z żółtą gwiazdą pośrodku. Nie trzeba wcale daleko odjeżdżać, aby...
Gotową recepturę na wonności do ciała podaje Biblia. A konkretnie 30. rozdział Księgi Wyjścia. Posuwając się powoli wzdłuż współczesnego przebiegu jerozolimskiej Drogi Krzyżowej, bardzo szybko oswoimy się z tym zapachem.
Idą dwójkami. Ubrani w ciemnobrązowe habity, z przewiązanym w okolicach pasa białym sznurem. Niektórzy za sznurami mają jeszcze zaczepiony dodatkowo duży, drewniany różaniec. Idą w milczeniu. W maksymalnym skupieniu. Franciszkanie. Rzymskokatoliccy kustosze Bazyliki Grobu Pańskiego, najważniejszego – przynajmniej dla każdego chrześcijanina – kościoła w całej Jerozolimie. Część trzyma w dłoniach niewielkie krzyżyki. Ta droga dopiero ma się dla nich zacząć. Aby dojść do pierwszej stacji, muszą najpierw wyjść z bazyliki i przejść przez wąskie, hałaśliwe uliczki...
Jest rok 1602. 38-letni fizyk ma dość. Potrzebuje rozgłosu, by ktoś zwrócił wreszcie uwagę na jego badania. Jako wykładowca na uniwersytecie nie może ścierpieć, że ludzie nadal wierzą Arystotelesowi. „Udowodnię wam, że nie macie racji” – myśli, wspinając się po ciemku na stromą wieżę. Tę samą, z której miał za chwilę zrzucać kolejne przedmioty swemu asystentowi.
czerniecki.net
Nazywał się Galileusz i urodził się właśnie tutaj. To włoska Piza. 10 kilometrów od wybrzeża Morza Tyrreńskiego. Obok Florencji najsłynniejsza dziś miejscowość Toskanii. Z przepięknym kompleksem zabudowań na Polu Cudów (Campo dei Miracoli). Z katedrą, baptysterium, zabytkowym cmentarzem i słynną kampanilą, popularnie znaną Krzywą Wieżą.
To właśnie na niej, zgodnie z przekazywaną z pokolenia na pokolenie...
Po Budvie można przechadzać się w tę i z powrotem. Niektórzy robią to z zamiłowania do spacerów wąskimi uliczkami okalanymi starymi murami miejskimi. Inni pędzą na kolejny dziś obiad. Jeszcze inni szukają okazji. Bo o pokusę tu niezwykle łatwo.
Nazywają go „Dubrownikiem w miniaturze”, „czarnogórskim Miami” albo po prostu „turystyczną stolicą kraju”. I faktycznie każde z tych trzech określeń ma swoje uzasadnienie. Po pierwsze, wąskie uliczki i domy pokryte czerwoną dachówką rzeczywiście kojarzą Budvę z zaułkami dubrownikowej Starówki. Po drugie, podobnie jak amerykańskie Miami, Budva stanowi łakomy kąsek dla wszystkich wielbicieli plaż i barów, zachęcając też do osiedlenie się tu kolejnych milionerów, o których nieco więcej za chwilę. Po trzecie, to właśnie tu rozwija się prężnie baza...
Najpierw jest Wyżyna Lubelska i Powiśle. Potem Podlasie i Polesie Lubelskie. Na końcu zaś Roztocze i Nadbuże. W tej kolejności. Przez wszystkie przejdziemy w ciągu około dwóch godzin. Zanurzając się po drodze w leniwie sielankowej atmosferze staropolskiej wsi.
Staropolskiej wsi, takiej od Jana Kochanowskiego. Wsi spokojnej, wsi wesołej. Znanej z fraszek wielkiego mistrza. Ale także uchwyconej gdzie indziej niż tylko w literaturze. Bo także w Muzeum Wsi Lubelskiej.
Jako się rzekło, pierwsza jest Wyżyna Lubelska. Monumentalny wiatrak widać jeszcze z krajowej „siedemnastki” łączącej Warszawę z Lublinem. To znak rozpoznawczy tego miejsca. Ale my idziemy dalej. Do Miasteczka. W kierunku drewnianej zagrody, stajni. Wchodzimy do murowanej lepianki. Tutaj w środku wszystko pozostało tak,...
Niektórzy z polskich turystów nazywają je „ekwadorskim Zakopanem”. To mocne nadużycie. Góry stanowią dla Baños zaledwie cząstkę atrakcji, dla których przybywają tutaj setki tysięcy turystów rocznie. Dla większości z nich Baños to stolica rowerów, wybuchowych wulkanów, skoków na bungee i wreszcie... gorącej kąpieli.
W europejskich mediach sporo można wyczytać o wybudzaniu się Etny. Na Sycylii zamykają katańskie lotnisko. Sejsmolodzy odnotowują ponad 130 wstrząsów. Ludzie opuszczają wyspę. Boją się. Najsłynniejszy włoski wulkan znów staje się bohaterem gazetowych nagłówków i coraz rzadziej schodzi z telewizyjnych pasków serwisów informacyjnych. Prawda jest jednak taka, że – przy całym szacunku i powadze, z jakimi należy traktować zagrożenia, jakie w ostatnich tygodniach stanowią groźne...
Zostało ich sześciu. Reszta musiała schodzić. Jeszcze inni pogubili się podczas podejścia. Pierwsza ekspedycja, której udało się wejść na szczyt Dhaulagiri. Sześciu ludzi. I tylko jeden, dwuosobowy namiot. Ścisk jest tak koszmarny, że biorący udział w wyprawie Szerpa Nyima Dordjee wybiera noc na 30-stopniowym mrozie w samym tylko śpiworze.
– Namaste! – pozdrawia nas gromadka umorusanych dzieci.
– Namaste – odpowiadamy zgodnie, zdążywszy nauczyć się już najpopularniejszego chyba z nepalskich słówek.
– Teraz wypocznijcie. Przed wami długa droga. Smacznego – wracający z pól tarasowych ojciec rodziny, w którego domu spędzimy najbliższą noc, częstuje nas ciepłą zupą. – Kiedy przyjdzie reszta?
– Jaka reszta? Idziemy sami. Jest nas tylko dwóch – odpowiadamy z Michałem nieco zaskoczeni.
–...
Gdyby ktoś znalazł się w Limie tylko na jeden, jedyny dzień, pierwszy raz w życiu, i miał możliwość zapamiętania tylko jednej, najbardziej rzucającej się w oczy, rzeczy, to z całą pewnością byliby to właśnie oni. Autobusowi naganiacze.
– Halo! Stop! Stop! Ja tu wysiadam! – w ścisku pasażerskiego tłoku słychać kobiecy głos.
– Señora, mi amor… – pada odpowiedź chłopaka stojącego w otwartych drzwiach na wpół zdezelowanego busa. – Piękności ty moja, wcześniej z takimi życzeniami, wcześniej...
– Ale ja naprawdę muszę tutaj! Por favor!
– Dobrze, dobrze… Bez paniki. Sin nervios! Już stajemy, już... – pisk opon i bus staje pośrodku ruchliwej ulicy. A objuczona zakupowymi torbami kobiecina rozpoczyna walkę z tłumem pasażerów tarasujących wejście. Tutaj raczej nikt sam z siebie się nie ruszy...
Jest rok 1943. Świat żyje w ciągłym strachu. II wojna światowa nadal zbiera śmiertelne żniwo. Matki czekają w domach na swoich synów. Brytyjska prasa donosi o żołnierzach pojmanych przez japońską armię. Z azjatyckiego frontu nad Tamizę dochodzą strzępki informacji, że jeńcy mają budować Japończykom most.
Brytyjski dowódca, pułkownik Nicholson, stawia sobie za punkt honoru udowodnić wszystkim wyższość moralną i techniczną Brytyjczyków nad resztą świata i osobiście pilnuje przebiegu prac. Mimo że most ma przecież służyć wrogowi. Mimo że nadzorcą budowy jest japoński pułkownik Saito, który gardzi jeńcami, gdyż wbrew bushidō Brytyjczycy poddali się, zamiast honorowo popełnić samobójstwo. Historię opartą po części na własnych przeżyciach opisał w swojej powieści Pierre Boulle. Zaś na ekrany...
Zachodnia Boliwia. Gigantyczna przestrzeń białej nicości. Salar de Uyuni bez cienia wątpliwości zasługuje na miano jeśli nie najbardziej pięknego, to na pewno najbardziej fascynującego skrawka naszej planety.
„To się nie ma prawa dziać naprawdę. To niemożliwe...” – powtarzam w myślach, stojąc oniemiały.
– Niesamowite, prawda? – głos koleżanki z tylnego siedzenia naszego jeepa przekonuje mnie, że chyba nie tylko ja przeżywam to w taki sposób.
– Wręcz nieziemsko! – tym razem drę się w wniebogłosy. Co się będę przejmował! W końcu do najbliższej cywilizacji jest dobre 50 kilometrów.
Momentalnie zapominam o tych paru chwilach grozy, które dane nam było przeżywać jeszcze jakiś czas temu. Podejrzewam, że akurat wówczas minę musiałem mieć nie za tęgą. Jak to wyglądało? Oto ucieczka...
W Europie już dawno o tym zapomnieliśmy. Tutaj rzeka to nadal podstawowe środowisko człowieka. To w niej zanurzeni po kolana mężczyźni spędzają połowę dnia. To w niej pracują. W niej się myją. W niej szukają żywności...
Jest ciepła, bujna, wręcz nienaturalna. Zieleń okolicy sprawia piorunujące wrażenie. A odbijające się w rzece Nam Ou kształty okolicznych skalnych ścian dopełniają bajkową scenerię. I tylko ten warkot silnika naszej łodzi...
Co tu ukrywać – nie jest to chyba najstabilniejszy środek transportu. Każda kolejna fala wprowadza kadłub w niebezpieczne kołysanie. Z przodu niewielka kabinka z pękniętą szybką. I skośnooki starzec w czarnej kurtce. Jakby zupełnie nieobecny. W naszą stronę zerknął tylko raz – kiedy jego kumpel z imitacji portu w Luang Prabang przyprowadził „...
Leniwe słoneczne popołudnie. Eleganckie drewniane domki. Tak wygląda nieznająca smaku wielkomiejskich pokus osada północnego skraju Morza Bałtyckiego. Z wyludnionymi uliczkami. Kilkoma sklepikami. Kościółkiem. Ratuszem. I czymś jeszcze...
– Ale właściwie po co? – te słowa wracają niczym déjà vu. Już je przecież słyszałem. Pytanie pojawiało się, ilekroć opowiadałem znajomym w zaufaniu o swoim zamiarze odwiedzin pewnego szwedzkiego miasteczka. – A jakoś tak. Po pierwsze, to baza tanich linii lotniczych do pobliskiego Sztokholmu. A po drugie… – zawieszałem głos. – Wydaje mi się, że znajdę tam coś inspirującego. Coś subtelnie beztroskiego.
Z lotniska Skavsta pospiesznie wychodzi kilkudziesięciu pasażerów. Wszyscy przylecieli ostatnim samolotem z Krakowa. Tym samym, co i ja. Zresztą...
Na temat ich wiedzy o leczeniu nieznanymi nam roślinami i ziołami można by napisać książkę. Prawda jest jednak taka, że nie wszyscy Indianie taką wiedzę posiadają. Jedynie kilku z nich. Specjalnie się do swojej misji przygotowują. W zaciszu lasu i swojej lepianki.
– W tym lustrze widzę wszystkie ich choroby...
– „Ich”, czyli kogo?
– No, jak to kogo? Mieszkańców naszej wioski.
Przyglądam się z zaciekawieniem na kawałek ewidentnie dawno niemytego szkła. Ot, zwykłe lustereczko. Z pęknięciem pośrodku. Jedno z niemych świadectw niegdysiejszej bytności w tym miejscy białego człowieka. Kawałek szkiełka w plastikowej ramce. Kto wie? Być może należał do któregoś z europejskich eksploratorów tutejszej dżungli? Być może ten ktoś pozostawił lusterko w darze Indianom? W końcu to popularny...
Bez wątpienia to właśnie wapienne skały Ha Long sprawiły, że wietnamska zatoka znalazła się w gronie szczęśliwej siódemki zwycięzców rankingu Nowych Cudów Natury „New7Wonders” (nasze Mazury jako jedyne z Europy uplasowały się w pierwszej piętnastce). Wapienne skały w połączeniu z obfitymi opadami okresu monsunowego sprawiają, że Ha Long to raj dla speleologów. Jedną z największych i najpiękniejszych tutejszych jaskiń jest Hang Đầu Gỗ.
– Halo, halo! Proszę państwa! Prędzej, prędzej! Za mną! Chciałbym wam coś pokazać! – wyraźnie podekscytowany przewodnik ewidentnie szykuje nam jakąś niespodziankę.
– Już, już... Jeszcze tylko kilka ujęć. Ta pieczara wygląda naprawdę zjawiskowo – bezskutecznie próbuję zbyć natręta, robiąc zdjęcia wspaniałych nacieków skalnych Hang Đầu Gỗ.
– Nie, nie......
Długo nie pośpimy. Przed siódmą obudzą nas głośne nawoływania i gwizdy. To Włosi, którzy przed wyjściem do pracy obowiązkowo udają się na poranne cappuccino. Po drodze kupują „Il Giornale”, najsłynniejszy mediolański dziennik.
– Si, si! Momento! – chłopak rzuca obojętnie na moje zapytanie o wolne miejsca.
– Ale ja naprawdę nie mam czasu – usiłuję oderwać włoskiego recepcjonistę od słuchawki telefonicznej, na której, jak mniemam, zawieszona jest w tej chwili jego przeurocza sympatia.
– Si, si! Momento! – po raz kolejny odpowiada mi to samo. A ja mam wrażenie, że odsłuchuję zdezelowaną płytę gramofonową.
– Posłuchaj, kolego… Za oknem już zmrok. Lada moment wybije godzina 22. Szukam w tym mieście wolnego łóżka już od czterech godzin. Albo odłożysz choćby na chwilę ten telefon i...
Obserwując wzajemne stosunki „pilnujących” porządku policjantów i puszczających w ich kierunku porozumiewawcze spojrzenia sklepikarzy, dochodzę do wniosku, że tutaj widocznie tak musi być.
– Ej, ty! Dziewczyno! Do ciebie mówię! Nie widzisz kartki?! Zakaz fotografowania! –mężczyzna wybiega prosto na spowitą blaskiem latarni uliczkę do spacerującej po niej białej turystki.
– Ale... Przecież robię tylko zdjęcie ulicy... – przerażona dziewczyna szuka wytłumaczenia.
– Tak, tak… „Ulicy, ulicy...” – agresywny sklepikarz zaczyna przedrzeźniać wystraszoną ofiarę. – Pokaż lepiej aparat, zobaczymy, jaką to ulicę sfotografowałaś.
Pogodzona z losem turystka pokornie wyciąga dłoń, prezentując na aparacie wszystkie zrobione w ostatnim czasie zdjęcia. Niestety, wśród nich jest także stoisko, o...
Można by napisać, że Orinoko to buzująca „krew Ameryki Południowej”. Pulsująca jednakowo energicznie co latynoska mentalność. Meandrując pomiędzy kontrastującymi ze sobą krajobrazami, odzwierciedla niejako złożoność tego kontynentu. Jego wielopoziomowość. Jego inność. Orinoko to najbardziej latynoska z rzek.
Plasuje się w gronie dwudziestu najdłuższych rzek świata (ma 2730 km i zajmuje 19. pozycję). Jednak to nie długość stanowi o jej sile. Sławę zawdzięcza niezwykłemu krajobrazowi, przez który przepływa. To dzięki niemu Orinoko jest jedną z najsłynniejszych rzek Ameryki Południowej.
Wypływa z zachodnich stoków grzbietu Sierra Parima ulokowanym na Wyżynie Gujańskiej, na granicy Brazylii i Wenezueli. Następnie płynie w kierunku najpiękniejszej na południowoamerykańskim lądzie delty....
Leży w samym środku dżungli. Opleciona przez konary. Z jednej strony skazana na ciągłą, z góry przegraną walkę z naturą. Z drugiej to właśnie jej zawdzięczająca tytuł jednej z „najbardziej fascynujących świątyń świata”.
– Skąd jesteś?– łamaną angielszczyzną pyta mnie na oko może dziesięcioletni chłopiec, który pierwszy z całej grupki nieletnich sprzedawców pamiątek zdołał do mnie podbiec.
– Z Polski – odpowiadam z rozbawieniem. By po chwili wyartykułować sylabicznie dla ułatwienia młodocianemu Kambodżaninowi. – Po-land. Po-land.
–A... Poland! Capital city: Warsaw – odkrzykuje z dumą malec.
To standardowa sztuczka kambodżańskich spryciarzy trudniących się sprzedażą turystycznych pamiątek w tym miejscu. W ukrytym pośród zaborczej dżungli kambodżańskim kompleksie Angkor Thom jest ich...
Ciemne i smutne. Ponure i groźne. Z czterdziestoma zamordowanymi każdego tygodnia. A może już nawet i z większą ich liczbą. Przecież ta policyjna statystyka cały czas wzrasta. Miasto pogrążone. Ukryte w cieniu niebezpiecznych dzielnic nędzy i pokrytych gęstymi chmurami wzgórz. Dziś coraz częściej miasto głodnych.
Sobota. Luiz, jak co tydzień, jedzie odwiedzić przyjaciółkę mieszkającą na wybrzeżu. Ta sama droga co zwykle. Dwupasmowa, kręta. Zręcznie omijająca okoliczne wzgórza porośnięte groźnie wyglądającymi dzielnicami biedy. Odpowiednikami brazylijskich faveli. Do celu pozostaje jakieś 5 km, gdy zauważa machającego ręką mężczyznę, prosi o pomoc. Obok stoi oparty na lewarku stary, zdezelowany ford. „No tak. Facet nie umie poradzić sobie nawet z prostą wymianą koła” – myśli Luiz i...
Czyli jednak istnieją jeszcze takie miejsca! Nietknięte przez turystyczną infrastrukturę. Pocztówkowy raj z dziewiczym piaskiem i rozbujanymi palmami pełnymi kokosów. Inkarnacja dziecięcej fantazji o tajemniczych wyspach tropików z wizją plaży, na której piraci składowali swoje skarby.
Chyba nie ma wśród nas nikogo, kto by nie marzył o spędzeniu choćby jednego dnia w idyllicznie wyobrażonym świecie. Świecie, w którym za pejzaż robią: szmaragdowa woda, drobny, biały niczym papier, piasek i cień łagodnie nachylonej palmy kokosowej. Słowem: nadmorski raj. Na wyłączność i bez tłumów.
Ku mojemu zdziwieniu odkryłem, że takie miejsce naprawdę istnieje. Nie będzie nim ani tajlandzki Phuket z imprezami techno na plaży, ani meksykański Cancun z tłumami turystów wracających na plażę z...