Regiony równych szans. Rządowe programy kierowane do samorządów
Z rządowego Programu Inwestycji Strategicznych, którego operatorem jest Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), przyznano już 63,4 mld zł dofinansowania dla ważnych dla samorządów inwestycji, m.in. w infrastrukturę transportową, wodno-kanalizacyjną, społeczną, oświatową, sportową.
Program Inwestycji Strategicznych jest jednym z programów, który wspomaga rozwój gmin, powiatów i miast w całej Polsce. Łącznie zrealizowano już 5 edycji programu. W dwóch z nich wszystkie samorządy mogły ubiegać się o środki, a trzy były celowe: dla gmin, w których działały państwowe gospodarstwa rolne, dla gmin uzdrowiskowych, oraz edycja dedykowana rozwojowi stref przemysłowych. – Jednostki samorządu terytorialnego są dla Banku Gospodarstwa Krajowego bardzo ważnym partnerem. Co piąta złotówka naszego zaangażowania kredytowego trafia właśnie do samorządów. Naszą misją jest wspieranie zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, realizujemy rządowe programy kierowane do samorządów, m.in. Program Inwestycji Strategicznych – mówiła Beata Daszyńska-Muzyczka, prezes Banku Gospodarstwa Krajowego, podczas XVI edycji Ogólnopolskiej Konferencji BGK dla JST „Nowe rozwiązania dla finansów samorządów”.
Zwiększenie szans rozwojowych w każdym zakątku Polski
W inauguracji konferencji uczestniczył premier Mateusz Morawiecki, który stwierdził, że rozwój sprawiedliwy, zrównoważony opiera się o skierowanie strumieni środków tam, gdzie poszczególne miasta i miasteczka utraciły lub tracą swoje funkcje społeczno-gospodarcze w związku ze zmianami administracyjnymi, które zostały wprowadzone. Działania rządu powodują zwiększenie szans rozwojowych w każdym zakątku Polski. – Inwestycje odwracają trend, który skłaniał ludzi do wyjazdów. To właśnie dzięki podniesieniu jakości życia w całej Polsce możemy skłonić ludzi do powrotu do rodzinnych miejscowości. Kierujemy środki w ramach inwestycji nie tylko na infrastrukturę, ale także na inwestycje społeczne. Nie trzeba już wyjeżdżać z rodzinnej miejscowości, by komfortowo żyć i się rozwijać – podkreślił Mateusz Morawiecki.
Jak poinformowała Alicja Deba, dyrektor Biura Programów Inwestycyjnych w BGK, samorządowcy wnioskowali o dofinansowanie inwestycji z ponad 30 różnych obszarów gospodarczych. Środki z programu przyznano niemal wszystkim JST w kraju. We wszystkich edycjach to w sumie 63,4 mld zł na ponad 11 tys. inwestycji. Samorządy zrealizowały dotąd 1470 projektów ze wsparciem z programu. Na realizację kolejnych ponad 6 tys. inwestycji podpisały umowy z wykonawcami.
Infrastruktura drogowa priorytetem
Według danych BGK, zakończone dotąd projekty dotyczyły przede wszystkim infrastruktury drogowej (870 inwestycji) i wodno-kanalizacyjnej (ponad 200 inwestycji). Z dofinansowaniem z rządowego programu samorządy realizują też m.in. inwestycje w infrastrukturę społeczną, edukacyjną, sportową i turystyczną. Dotychczas zrealizowano 170 takich projektów. – Środki z programu pozwoliły nam na zrealizowanie bardzo dużych inwestycji w infrastrukturę sportową oraz oświatową – poinformował Mirosław Karolczuk, burmistrz Augustowa. Z kolei Paweł Dziewit, wójt gminy Gózd, wskazał, że uzyskiwane środki z rządowych programów stanowią bardzo poważną pozycję w budżecie gminy. I dzięki nim można było zrealizować wiele inwestycji w infrastrukturę drogową, kanalizację. Gmina Gózd w ciągu kilku ostatnich lat pozyskała z rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych oraz Programu Inwestycji Strategicznych łącznie ponad 26 mln zł.
Jak wskazał Marek Wójcik, pełnomocnik zarządu Związku Miast Polskich, ważne jest, żeby Program Inwestycji Strategicznych był kontynuowany. Ale warto też poszerzyć obszar wsparcia m.in. o projekty związane z demografią, ochroną zdrowia oraz transformacją energetyczną. Przemysław Socha, dyrektor Biura Relacji Społecznych BGK, zapewnił, że cały czas utrzymywany jest kontakt z beneficjentami realizowanych przez bank programów. I dzięki otrzymywanym informacjom wiadomo, czego oczekują samorządy, jakie są ich potrzeby. Dzięki czemu można oferowane wsparcie dostosować do tych potrzeb. Nie jest wykluczone, że jeśli pozwoli na to stan finansów publicznych, to jeszcze w 2023 r. zostanie ogłoszona kolejna odsłona Programu Inwestycji Strategicznych.
Różnorodność samorządów terytorialnych
W opinii Anny Łopaciuk, dyrektor Programu Infrastruktura, Transport i Logistyka w BGK, samorządy mogłyby część inwestycji realizować w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Dotyczy to szczególnie inwestycji, które wymagają nowych technologii, wyspecjalizowanego know-how. – Z doświadczeń wynika, że tego typu inwestycje są bardziej efektywne, a także zapewniają transparentność procesu inwestycyjnego – podkreśliła Anna Łopaciuk. Z kolei prof. Jacek Sierak ze Szkoły Głównej Handlowej zwrócił uwagę na zróżnicowaną sytuację samorządów, wynikającą m.in. z ich potencjału. Dlatego programy wsparcia powinny zapewniać elastyczność w finansowaniu inwestycji. Podczas konferencji zaprezentowano raport „Różnorodność polskich samorządów terytorialnych na tle wspólnych wyzwań”. Z raportu wynika, że nawet samorządy tego samego szczebla znacznie się różnią pod względem wyzwań, zasobów i potrzeb. Dlatego w programach wspierających samorządowe inwestycje warto uwzględniać indywidualne potrzeby JST.