Transformacja gospodarcza Uzbekistanu wchodzi w kluczowy etap

Współczesny Uzbekistan nieustannie pracuje nad wdrażaniem koniecznych reform, mających w przyszłości pozwolić na likwidację barier dla wzrostu biznesu, rozwoju kapitału ludzkiego oraz wdrożenia założeń zielonej gospodarki i technologii cyfrowych. Sukces transformacji kraju zależy w dużej mierze od wiedzy i możliwości struktur zarządczych i wykonawczych.

Kraj wszedł w siódmy rok ambitnych reform rynkowych, przy czym przejście do gospodarki rynkowej odbywa się etapami, wyznaczanymi przez siłę nabywczą ludności.

W obliczu koniecznych reform

W 2016 r. określono wyzwania stojące na drodze rozwoju Uzbekistanu, zagrażające jego społecznej i gospodarczej przyszłości, takie jak np. niezrównoważone praktyki biznesowe. Bardzo wrażliwa na zmiany klimatyczne gospodarka kraju poniosła straty z powodu nieracjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych i ich jakości. Zjawisko spowodowało też powszechną degradację ziemi.

Uciążliwe i arbitralne przepisy poważnie ograniczały działalność zarówno sektora prywatnego, jak i społeczeństwa obywatelskiego. W rezultacie Uzbekistan pod względem wskaźników praworządności, jakości instytucji gospodarki rynkowej oraz oceny poziomu administracji publicznej pozostawał w tyle za podobnymi krajami.

Sektor prywatny miał ograniczony dostęp do środków i usług finansowych ze względu na niski poziom konkurencji i dominację banków państwowych. Sektor bankowy był bardzo skoncentrowany i zdominowany przez państwo, udzielające bezpośrednio pożyczek przedsiębiorstwom państwowym po stawkach niższych niż rynkowe.

Szczególnie zauważalny był brak inkluzywności wzrostu gospodarczego: najbiedniejsi prawie się nie bogacili. Tempo wzrostu było znacznie niższe niż tempo wzrostu PKB na mieszkańca, a wzrost dochodów był jeszcze wolniejszy wśród biednych.

Czas zmian

Dziś w sytuacji gospodarczej i społecznej kraju można dostrzec radykalne różnice. Wśród najważniejszych reform wspierających transformację Uzbekistanu znalazły się regulacje mające na celu wprowadzenie dostępnego dla obywateli systemu danych państwowych oraz zwiększenie przejrzystości fiskalnej. Jawność informacji o długu publicznym odegrała kluczową rolę w ustanowieniu przez rząd rocznego nominalnego limitu nowych pożyczek w 2019 r. i jego egzekwowania.

Obecnie trwają prace nad integracją z regionalnymi i światowymi rynkami handlowymi. Rząd zdecydował o przystąpieniu do Światowej Organizacji Handlu (WTO), ponadto kraj jest obserwatorem w Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej (EUG). Eksperci rekomendują zabezpieczenie światowych relacji handlowych poprzez wstępne przystąpienie do WTO (w skład którego wchodzą członkowie EUG — Armenia, Kazachstan, Kirgistan i Rosja), a następnie przystąpienie do regionalnych porozumień handlowych.

Nowa strategia rozwoju

Wyrównywanie szans, walka z korupcją, tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy, zwiększanie jej wydajności, dostęp do szkolnictwa wyższego i poprawa jakości edukacji przedszkolnej, szkolnej i uniwersyteckiej – te i wiele innych kwestii znalazło miejsce w programie wyborczym prezydenta Szawkata Mirzijojewa, a jego koncepcje są dziś z powodzeniem realizowane.

Obecnie trwają dyskusje nad dokumentem „Strategia Rozwoju Uzbekistanu do 2030 roku". Na wdrażanie jego założeń przewidziano ponad 252 mld dolarów. Jakie reformy pozwolą na osiągnięcie celu, jakim jest dla Uzbekistanu wejście za 7 lat do grona krajów o średnich dochodach? Kolejność reform jest zgodna z tym, co zaobserwowano w innych krajach, które odniosły sukces. Jednak w Uzbekistanie większy nacisk położono na reformy gospodarcze i społeczne, sposób i efektywność ich realizacji.

Skrajne ubóstwo w Uzbekistanie zostało całkowicie wyeliminowane, w ciągu ostatnich 6–7 lat znacznie wzrosła zamożność obywateli. Wzrost dochodów ludności przyspieszył po 2017 r. i był bardziej widoczny wśród tych grup ludności, które dochody były poniżej średniej. Wzrost dochodów był zauważalny w przypadku dolnych 30 proc. najuboższych. Korzyści, jakie przyniósł wzrost gospodarczy w Uzbekistanie w ostatnich latach, rozłożyły się równomiernie we wszystkich grupach społecznych.

Państwo stara się inwestować w przedsiębiorstwa państwowe, które prowadzą działalność o wysokim potencjale wzrostu. Jednocześnie powstają w nich miejsca pracy i obserwuje się przejawy efektywnej alokacji zasobów ziemi i pracowników.

Stopniowo zyskuje na sile i umacnia się sektor prywatny. Wskaźniki tworzenia nowych firm w Uzbekistanie są dość wysokie w porównaniu z podobnymi krajami regionu i krajami o podobnym poziomie dochodów na mieszkańca.

Aby Uzbekistan do 2030 r. znalazł się w kategorii krajów o poziomie dochodów na mieszkańca w górnej części grupy krajów o średnich dochodach, wzrost PKB na mieszkańca w ujęciu realnym musi wynosić średnio 10 proc. rocznie. W tym celu postawiono sobie za cel konkurowanie z najszybszym tempem wzrostu, ustalonym w historii najbardziej rozwiniętych krajów. Jest to możliwe tylko w modelu wzrostu napędzanym przez sektor prywatny.

Rząd wyznaczył ambitne cele, które znajdują odzwierciedlenie w Strategii-2030:

• tworzenie systemów edukacji, opieki zdrowotnej i ochrony socjalnej spełniające wymagania obywateli i i standardy międzynarodowe (44 cele);
• zapewnienie dobrobytu ludności poprzez zrównoważony wzrost gospodarczy (17 celów);
• tworzenie warunków środowiskowych komfortowych dla ludności, w tym oszczędzanie zasobów wodnych (12 celów);
• stworzenie sprawiedliwego i nowoczesnego państwa służącego narodowi, zapewnienie praworządności (16 celów);
• kontynuacja prac nad przekształceniem kraju w bezpieczne i pokojowe państwo, prowadzenie otwartej, pragmatycznej i aktywnej polityki zagranicznej, wdrażanie reform mających na celu wzmocnienie bezpieczeństwa i zdolności obronnych kraju (11 celów).

Dla realizacji tej Strategii co roku zatwierdzany będzie oddzielny plan działania. Realizacja i osiąganie celów stanie się priorytetem dla wszystkich organów i organizacji państwowych.