Dylematy państw bałtyckich i Europy Środkowo-Wschodniej

Niepodległość państw bałtyckich jest skutkiem dążeń ich społeczeństw do budowy własnych państw narodowych, klęski Rosji i Niemiec w wyniku I wojny światowej i wreszcie zwycięstwa Polski w wojnie z bolszewikami w latach 1918–1921 r. Pokój wersalski rozstrzygnął o kształcie Europy Zachodniej, ale pozostawił otwartą kwestię Europy Środkowej i Wschodniej. Największym wyzwaniem były komunistyczne ruchy rewolucyjne zmierzające do zajęcia całej Europy i stworzenia na jej terytorium systemu republik sowieckich. Taki był cel inwazji sowieckiej armii kierowanej przez Lwa Trockiego, a dowodzonej przez marszałka Michaiła Tuchaczewskiego. „Po trupie pańskiej Polski na Zachód, marsz” – to hasło było gwarancją dla tworzonych republik radzieckich i likwidacji dążeń niepodległościowych od Bałtyku przez Morze Czarne aż po Adriatyk. Źródłem przeświadczenia o realizmie tych dążeń była determinacja ruchu komunistycznego w Niemczech i w Rosji oraz historyczne przekonanie o wspólnocie