Jelena Bonner 1923–2011

W 1975 r. Bonner odebrała w imieniu męża Pokojową Nagrodę Nobla. Podczas posiedzenia Kolegium KGB w 1976 r. Jurij Andropow nazwał Sacharowa „wrogiem publicznym numer jeden”, i tak było przez następnych dziewięć lat. Jelenie Bonner KGB nadało pseudonim „Lisica”. Próbowano na różne sposoby skłócić rodzinę, skompromitować fałszywymi oskarżeniami natury obyczajowej. To wtedy zaczęły się poważne problemy Jeleny z sercem. W drugiej połowie lat 70. Bonner zaangażowała się w przerzucanie na Zachód prac dysydentów i zakładanie struktur pomagających rodzinom więźniów politycznych. Wielokrotnie była aresztowana. Poddawano ją presji i szantażowi. Dzieci wyrzucono ze studiów i zmuszono do emigracji. W 1976 r. Bonner współtworzyła Moskiewską Grupę Helsińską, pierwszą w Związku Sowieckim organizację broniącą praw człowieka. W latach 1980–1986 przebywała z Sacharowem na przymusowym wygnaniu w mieście Gorki. W 1987 r. najbardziej znane dysydenckie małżeństwo współtworzyło Memoriał, organizację